Co zmienia się w prawie od 1 stycznia?

Od 1 stycznia w górę pójdzie pensja minimalna, a zasiłki rodzinne otrzyma więcej osób. Z jednej strony wróci możliwość pełnego odpisu VAT od aut z kratką, ale wzrośnie akcyza na alkohol i tytoń. Młodzi uzyskają finansowe wsparcie z kasy państwa na zakup mieszkania w ramach MdM, ale zniknie możliwość uzyskania kredytu na 100 procent wartości kupowanego lokum. Bardzo istotne finansowo będą zmiany w systemie emerytalnym, a szczególnie przeniesienie części kapitału z OFE do ZUS.

Pensje i zasiłki w górę

Minimalna pensja wyniesie 1680 zł brutto, czyli wzrośnie o 80 zł (teraz wynosi 1600 zł brutto). Dla osób, które podejmują pierwszą pracę, minimalna pensja wyniesie 1344 zł brutto (w 2013 roku wynagrodzenie dla osób podejmujących pierwszą pracę to 1280 zł brutto).

Wyższa płaca minimalna oznacza, że wyższe będą też inne świadczenia z nią powiązane. Wzrośnie dodatek za pracę w nocy, czyli między godziną 21.00 a 7.00. Taka dopłata wyniesie 20 proc. stawki godzinowej (wylicza się ją na podstawie wynagrodzenia minimalnego). Wzrośnie też maksymalna odprawa - do 25 200 zł brutto, bo jest to równowartość 15 pensji minimalnych (czyli 15 x 1680 zł brutto).

Z kolei zasiłki rodzinne są przyznawane na tzw. okres zasiłkowy. Trwa on od 1 listopada 2013 do 31 października 2014 roku. Przypominamy, że w tym okresie zasiłek rodzinny otrzymują ci, których zarobki w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekraczają 539 zł netto lub 623 zł, jeśli w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne.

W kolejnym okresie zasiłkowym, czyli od 1 listopada 2014 do 31 października 2015 roku wzrośnie jednak kryterium dochodowe. To oznacza, że także rodziny z nieco wyższym dochodem niż poprzedni, będą mogły uzyskać zasiłek rodzinny z opieki społecznej. Nowe kwoty uprawniające do zasiłku będą wynosić: 574 zł netto miesięcznie na osobę w rodzinie lub 664 zł netto, jeśli jest w rodzinie niepełnosprawne dziecko.

Tak jak w latach ubiegłych, zasiłek rodzinny w 2014 roku może zostać powiększony o kwoty, których wysokość przedstawiliśmy w tabeli. Od nowego roku będzie można składać wnioski do pomocy społecznej przez internet.

Emerytury pod znakiem zmian w OFE

Przyszli emeryci będą mogli wybrać, czy chcą przekazywać część składki do OFE, czy całość do ZUS. Od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 roku będzie można złożyć w ZUS oświadczenie o przekazywaniu składek do Otwartych Funduszy Emerytalnych. Podobne deklaracje będzie można złożyć także w 2016 roku, a następnie co cztery lata. Z OFE do ZUS mają zostać przeniesione obligacje Skarbu Państwa. W te papiery, jak i w inne instrumenty dłużne gwarantowane przez Skarb Państwa, OFE nie będą mogły już inwestować.

Waloryzacja rent i emerytur odbywa się z automatu. Wysokość podwyżek świadczeń zależy m.in. od inflacji. Od 1 marca 2014 roku wzrosną świadczenia dla rencistów i emerytów, bo będzie kolejna waloryzacja - o około 2,14 proc. Jest to minimalny poziom, jaki nakazują przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zatem podwyżka świadczeń nie będzie zbyt wysoka.

Świadczenia z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i najniższa renta rodzinna tzw. wypadkowa wyniosą: 1018,72 zł (obecnie 997,38 zł). Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku np. z chorobą zawodową ma wzrosnąć do 781,88 zł (z obecnych 765,50 zł). Wzrośnie świadczenie przedemerytalne do 996,66 zł (o ponad 20 zł, z obecnych 975,78 zł).

Niektóre osoby prowadzące własne firmy i zatrudniające pracowników, będą od 1 stycznia płacić wyższe składki do ZUS. Dotyczy to tych pracodawców, którzy płacą pracownikom minimalne wynagrodzenie. Ponieważ ono rośnie, wzrastają też składki.

Ceny wódki i papierosów w górę, ale wracają auta z kratką

Od 1 stycznia wzrośnie akcyza na wyroby spirytusowe i tytoniowe. Z pewnością pociągnie to za sobą wzrost cen. Czeka nas podwyższenie o 15 proc. akcyzy na alkohol. Resort finansów szacuje, że podwyżka w tej skali przełoży się na wzrost ceny alkoholu 40-procentowego o około 1,8 zł brutto za pół litra.

Wzrost akcyzy na wyroby tytoniowe zaplanowano na poziomie 5 proc. Ministerstwo Finansów tłumaczyło koniecznością, aby w 2018 roku osiągnąć minimum wymagane przepisami UE. Zgodnie z nimi do tego czasu akcyza ma stanowić 60 proc. średniej ważonej ceny papierosów, nie mniej jednak niż 90 euro za tysiąc sztuk.

Resort przewiduje, że podwyżka może spowodować wzrost cen paczki papierosów średnio o około złotówkę. Jednocześnie fiskus liczy na wpływy wyższe o 780 mln zł w porównaniu z dochodami osiągniętymi w 2012 roku.

Od 1 stycznia będzie można odliczyć cały VAT za samochody firmowe i część kosztów paliwa. Chodzi tu tylko o samochody o masie do 3,5 tony z homologacją ciężarową. Taka możliwość będzie jednak tylko przez najwyżej kilka miesięcy i jest wynikiem luki prawnej. 31 grudnia kończy się okres przejściowy, ustalony w pierwszej decyzji derogacyjnej, czyli zgodzie Brukseli na odstąpienie od unijnej dyrektywy.

Od 1 stycznia do czasu nowelizacji ustawy w Polsce będą częściowo obowiązywały przepisy z 2004 roku, pozwalające odliczyć pełny VAT za tak zwane auta z kratką, a częściowo unijne rozporządzenie, precyzujące, które samochody można zarejestrować jako ciężarowe.

Okazuje się także, że o ile w przypadku najdroższych samochodów oszczędności na początku roku mogą być duże, to przy tańszych różnica ceny jest niewielka. Na tyle, że przerabianie ich pod kratkę może okazać się w ogóle nieopłacalne.

Ruszają dopłaty do kredytów mieszkaniowych MdM, ale bez wkładu własnego ani rusz

Młodzi otrzymają pomoc państwa na zakup pierwszego mieszkania lub domu, jednak jedynie z rynku pierwotnego. To założenia ustawy, którą przyjęto jesienią, a która zacznie działać od stycznia 2014 roku. Celem projektu Mieszkanie dla Młodych (MdM) jest wsparcie osób do 35. roku życia w zakupie pierwszego nowego mieszkania. Ma ono polegać na dofinansowaniu wkładu własnego oraz spłacie części kredytu.

Według projektu rodzina bezdzietna i singiel dostaną od państwa 10 proc. ceny mieszkania. Jeśli rodzina lub osoba samotna ma potomstwo, dofinansowanie wyniesie 15 proc. Jeżeli w ciągu pięciu lat od zakupu lokalu urodzi się trzecie bądź kolejne dziecko - można będzie liczyć na dodatkowe 5 proc. Dopłatą mają być objęte maksymalnie 50 m kw. mieszkania lub domu o powierzchni odpowiednio do: 75 m kw. i 100 m kw.

Rodziny bezdzietne i single będą mogli dostać 10 proc. dopłaty. Rodziny lub osoby samotnie wychowujące jedno lub więcej dzieci - 15 proc., a jeżeli w ciągu pięciu lat od zakupu lokalu na świat przyjdzie trzecie lub kolejne dziecko, to będą mogli dostać dodatkowo 5 proc. Nowością projektu w porównaniu z Rodziną na Swoim jest fakt, że dopłata może być wliczana do wkładu własnego, wymaganego przez banki do udzielenia kredytu.

Wsparcie państwa dla osób budujących dom systemem gospodarczym miałoby polegać natomiast na możliwości odzyskania części VAT za materiały użyte do budowy. Zgodnie z ustawą, przyszłoroczne wydatki na wyroby budowlane ponoszone przez pozostałe osoby nie będą już podlegały częściowemu zwrotowi podatku VAT. Rząd chce przeznaczyć w latach 2014 - 2018 od 600 do 762 mln złotych na dopłaty.

źródło: Ministerstwo Finansów

Przekroczenie rocznych limitów pomocy mieszkaniowej może nieść za sobą istotne konsekwencje. Po wykorzystaniu 95 proc. środków, jakie zostały przewidziane na dopłaty, Bank Gospodarstwa Krajowego zakończy nabór wniosków w danym roku. Akcja kredytowa w ramach MDM zostanie od następnego dnia wstrzymana.

Okazuje się jednak, że największe trudności ze znalezieniem mieszkania spełniającego kryteria MdM-u, będą miały osoby chcące kupić mieszkanie w Krakowie, Wrocławiu i Warszawie. Różnica między limitem MdM, a ofertową ceną mieszkania na rynku pierwotnym wynosi odpowiednio: 29,79 proc., 29,74 proc. oraz 26,03 proc..

Koniec z kredytami na 100 proc. ceny mieszkania

Od przyszłego roku kupujący mieszkanie lub dom mogą potrzebować nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych wkładu własnego. Koniec możliwości zaciągania kredytu na sto procent wartości mieszkania ma ograniczyć ryzyko kredytowe.

Wedle rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego od 1 stycznia 2014 roku maksymalna wartość LtV (loan-to-value), czyli stosunku ceny nieruchomości do wartości kredytu udzielanego przez bank, nie będzie mogła przekraczać 95 proc. Z upływem czasu minimalna kwota wkładu własnego będzie rosła: w roku 2015 zwiększy się z 5 proc. do 10 proc., rok później do 15 proc., a w roku 2017 osiągnie 20 proc., tym samym zmniejszając LtV do 80 proc.

Źródło: KNF

Kredyt nie będzie mógł być zaciągnięty na dłużej niż 35 lat, przy czym klientom rekomendowane będą kredyty na okres nie dłuższy niż 25 lat. Po roku 2016 uzyskanie kredytu na 90 proc. ceny będzie możliwe pod warunkiem posiadania odpowiedniego ubezpieczenia lub zabezpieczenia w formie blokady środków na koncie czy zastawu w papierach dłużnych. Trzeba będzie więc dysponować funduszami, choć niekoniecznie przeznaczać je na zakup nieruchomości.

Ograniczenia w zwrocie VAT za materiały budowlane

Począwszy od 1 stycznia 2014 roku zwrot podatku VAT za materiały budowlane przysługiwać będzie wyłącznie w związku z budową własnego, pierwszego domu. Od tej daty nie obowiązują dotychczasowe zasady zwrotu podatku VAT osobom, które miały do niego prawo. Osoby te zachowują natomiast możliwość wykazania ulgi na starych zasadach (prawa nabyte), ale już nie mogą tak jak dotychczas kupować towarów i usług z myślą o odliczaniu VAT.

Podatnicy, którym od 2014 przysługuje zwrot VAT na nowych zasadach, korzystać mogą z niego w związku z budową domu jednorodzinnego albo nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstał lokal mieszkalny.

Zwrot VAT nie będzie dotyczył remontu lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Nie będzie również dotyczył wydatków związanych również z remontem lokalu mieszkalnego (przystosowaniem lokalu do potrzeb mieszkaniowych). Taki zwrot uzyskać mogą wyłącznie podatnicy, który dokonują budowy domu jednorodzinnego, ale już nie mieszkania w bloku. Nie ma zatem również podstawy do zwrotu dla wynajmujących, którzy remontują lokal na własne cele mieszkaniowe.

Nie ma również możliwości występowania o zwrot VAT w związku z inwestycjami nie wymagającymi pozwolenia na budowę. Oznacza to, że nadbudowa i rozbudowa musi być prowadzona zgodnie z warunkami prawo budowlane oraz być prowadzona podstawie takiego pozwolenia.

Kwota zwrotu dla stawki 23 proc. wynosi 65,22 proc. kwoty VAT określonej na fakturze, nie więcej niż 12,097 proc. x (70 m x cena 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, przyjmowana na potrzeby obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych, ostatnio ogłoszona przed kwartałem złożenia wniosku o zwrot wydatków).

W przypadku gdyby faktury miały inną stawkę VAT (22 proc., 24 proc., 25 proc.) przysługują inne limity zwrotu. W przypadku małżonków kwota zwrotu dotyczy łącznie obojga małżonków, limitu nie podwaja się.

Zmiany w rozliczaniu VAT dla sprzedających i kupujących

W przyszłym roku sprzedawcy nie będą mogli odraczać momentu powstania obowiązku podatkowego na kolejny miesiąc. Kupujący zaś później odliczą podatek naliczony. Nowe przepisy ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2014 roku.

Ci pierwsi mogą obecnie odroczyć moment powstania obowiązku podatkowego w zależności od tego, kiedy wystawią fakturę. Obowiązek powstaje bowiem z chwilą sporządzenia tego dokumentu, ale nie później niż 7. dnia, licząc od wydania towaru lub wykonania usługi. Jeśli więc sprzedaż nastąpiła 29 marca, a sprzedawca wystawił fakturę 2 kwietnia, to obowiązek podatkowy powstanie w kwietniu, a VAT trzeba rozliczyć w deklaracji za kwiecień.

Od przyszłego roku obowiązek podatkowy będzie co do zasady powstawał w momencie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi (czyli w naszym przykładzie powstałby w marcu). Nie będzie więc możliwości jego przesunięcia na skutek późniejszego wystawienia faktury. Innymi słowy, nawet jeśli zostanie ona wystawiona w kolejnym miesiącu (zgodnie z przepisami, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2014 roku, fakturę można wystawiać do 15. dnia miesiąca po miesiącu dostawy lub wykonania usługi), to nie wpłynie to na moment powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy.

Klientów bardziej jednak zainteresują zmiany dotyczące odliczania podatku naliczonego. Teraz prawo do odliczenia VAT uzyskujemy w chwili otrzymania faktury, przy czym nie wcześniej niż z chwilą wykonania usługi lub dostawy towaru.

Zmiany dla kierowców, rowerzystów i pieszych

W przyszłym roku rowerzyści będą bardziej bezpieczni na drogach. Na skrzyżowaniach mają powstać pasy dla rowerów. W połowie stycznia 2013 roku zmieniono zasady w egzaminach na prawo jazdy. W przyszłym - znów są planowane zmiany. Nowe obowiązki będą mieli piesi.

Obecnie wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego mają wybór co do programu komputerowego z bazą pytań egzaminacyjnych. W różnych województwach mogą być różne zestawy pytań. W 2014 roku wszyscy kandydaci na kierowców mają zdawać egzamin na prawo jazdy na tych samych zasadach (te same pytania).

Wyższe będą kary za brak OC. Obecnie kierowcy nieposiadający polisy OC płacą karę do 3200 zł (dwukrotność minimalnej pensji w 2013 roku, tj. 2x1600 zł). Właśnie dlatego, że kary te ustalane są na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę, w 2014 roku wyniesie ona 3360 zł (2x1680 zł). Jednak gdy przerwa w ubezpieczeniu nie przekroczy 3 dni - kara wyniesie 20 proc. tej kwoty, a gdy ta przerwa nie będzie dłuższa niż 14 dni - 50 proc. sankcji podstawowej, czyli 1680 zł.

Pieszy będzie musiał być wyraźnie oznakowany. Obecnie obowiązek noszenia odblasków mają tylko dzieci do 15. roku życia. Od 1 września 2014 r. każdy pieszy, który będzie poruszał się po zmroku poza obszarem zabudowanym, będzie musiał używać elementów odblaskowych.

Ta zasada będzie dotyczyć wszystkich pieszych, bez względu na wiek. Bez elementów odblaskowych będzie można chodzić tylko po chodnikach i drogach przeznaczonych wyłącznie dla pieszych.