80. rocznica urodzin kard. Józefa Glempa

Prymas Niepodległości – tak został określony kard. Józef Glemp w Księdze Pamiątkowej „W wierności Bogu i Kościołowi”, która ukazała się z okazji 80. rocznicy jego urodzin. Tytuł ten dobrze oddaje rolę, jaką Jubilat pełnił w czasie prawie 30-letniej posługi prymasowskiej i w archidiecezji warszawskiej. Publikacja – zbiór wspomnień i analiz – ukazuje jego bogatą biografię i wzbogaca wiedzę historyczną o trudnych dekadach przed upadkiem PRL i odnalezieniu się w nowych warunkach niepodległego państwa polskiego.

Wybitne osobistości Kościoła – abp Kazimierz Nycz, abp Józef Kowalczyk, abp Henryk Muszyński, biskupi pomocniczy, najbliżsi współpracownicy, znajomi i przyjaciele, piszą o Jubilacie, ukazując cechy często niedostrzeżone przez szerokie kręgi wiernych i opinię publiczną. Nieraz podważają stereotypowe patrzenie na Prymasa, który pełnił swą posługę w wyjątkowo trudnych czasach – i z wielkim wyczuciem dbał o Kościół, ale przede wszystkim – o cały naród.

Poza zarysem biografii Jubilata autorstwa ks. Mirosława Kreczmańskiego oraz historycznego spojrzenia na posługę ostatnich trzech prymasów – Hlonda, Wyszyńskiego i Glempa, autorstwa nuncjusza apostolskiego w Polsce abp Józefa Kowalczyka, czytelnik może zapoznać się z opiniami osób, patrzących na głównego bohatera z różnych perspektyw. Następca kard. Glempa, ks. Prymas Henryk Muszyński wspomina swoją współpracę z ks. Kardynałem, gdy był dziekanem wydziału na ATK.

Włocławski bp-senior Bronisław Dembowski wspomina trudne czasu komunizmu, gdy ks. Glemp podtrzymywał go na duchu w latach 70. w trakcie głodówki zorganizowanej w kościele św. Marcina w obronie represjonowanych robotników. Opisuje też postawę Jubilata po ogłoszeniu stanu wojennego oraz zaangażowanie w Prymasowski Komitet Pomocy.

Bp Kazimierz Romaniuk pisze o wielkiej otwartości na ludzi kard. Glempa – zarówno możnych świata, jak i zwyczajnych wiernych, z którymi zawsze chętnie się kontaktował. Obecny emerytowany bp warszawsko-praski pisząc o trudnych warunkach historycznych, w których posługiwał ks. Prymas, podkreśla dwie szczególnie ważne cechy jego charakteru – opanowanie i życiowa mądrość. Były to – zdaniem wielu autorów wspomnień cechy opatrznościowe, które łagodziły dramaty i napięcia po katastrofie stanu wojennego. Podkreśla też, że był sprawiedliwym przełożonym,

Następca kard. Glempa w archidiecezji warszawskiej, abp Kazimierz Nycz pisze we wstępie, że swoją rozwagą i głębokim zaufaniem Opatrzności uchronił Kościół od nadmiernego upolitycznienia. „Wielką zasługą Księdza Prymasa jest to, że w stanie wojennym wykazał się zimną krwią, ale także wielką roztropnością i odwagą, i dzięki temu uchronił Kościół od wciągnięcia go w rozgrywki polityczne...”, co nie przez wszystkich było wówczas akceptowane. Po odzyskaniu niepodległości wytyczył zaś Kościołowi drogi współodpowiedzialności za państwo, dążył do upodmiotowienia laikatu, bronił Kościół przed sekularyzacją i próbą „sprywatyzowania religii”.

Warszawski bp pomocniczy Marian Duś podkreśla szczególną troskę o kapłanów Prymasa Glempa, ks. Marian Rola wspomina go jako sumiennego opiekuna Papieskiego Kolegium Rzymskiego.

W książce opublikowano artykuły o szczegółowych aspektach posługi kard. Glempa – ks. Wiesław Al. Niewęgłowski pisze o wspieraniu kultury i twórców przez Jubilata. Po latach wyjaśnia jego intencje, gdy nawoływał aktorów do zakończenia bojkotu oficjalnych instytucji kulturalnych – prymas Glemp uważał, że kultura powinna być najszerzej dostępna dla mas i choć zawsze będzie mile widziana w murach świątyń, nie powinna się w nich zamykać. Paulin o. Zachariasz Jabłoński analizuje jasnogórskie przesłanie Prymasa Polski i jego związki z sanktuarium Czarnej Madonny, abp Józef Michalik dedykuje swój artykuł o roli asystenta Akcji Katolickiej kard. Glempowi, który „włączył Akcję Katolicką w życie Kościoła w Polsce”, bp łowicki Andrzej F. Dziuba pisze o Jubilacie jako o ewangelizatorze małżeństwa i rodziny, bp Tadeusz Pikus o jego dokonaniach ekumenicznych, bp Piotr Jarecki o jego służbie na rzecz „Domu duchowego Europy”.

Wśród słów bardziej i mniej uroczystych przebija się bardzo osobista wypowiedź wybitnej aktorki Mai Komorowskiej, która ściśle współpracowała z Jubilatem w stanie wojennym. Opowiada o mało znanych faktach – pomocy internowanym, wsparciu w zorganizowaniu kaplicy w warszawskim hospicjum. O spontanicznej pomocy, jakiej udzielił Jackowi, 19-latkowi z Wrocławia, któremu groziła amputacja nóg. Błyskawicznie i dyskretnie załatwił mu miejsce w rzymskiej klinice i dzięki licznym operacjom uniknął amputacji. „Ksiądz Prymas potrafi reagować na potrzeby ludzkie spontanicznie i szybko” – podsumowuje Komorowska.

W wierności Bogu i Kościołowi. Księga Pamiątkowa dedykowana Józefowi kardynałowi Glempowi Prymasowi Polski w 80. rocznicy urodzin, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2009.