Eustacjusz

Jest to imię męskie, późnogreckie: Eustáthios, przejęte do łaciny jako Eustathius i Eustatius, które dostało się później do zasobu polskiego. Utworzone zostało od przymiotnika eustathés 'silny, dobrze zbudowany, zdrowy'.

W Polsce w średniowieczu mieszano je z podobnie brzmiącym imieniem EUSTACHY. Później, zdaje się, nie było używane.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Eustathius, Eustatius, ang. Eustace.

Imię nosiło wielu wybitnych i głośnych mężów chrześcijańskiego Wschodu. Niewielu było wśród nich świętych. Jedynym z wybitniejszych, czczonych jako święci, jest chyba wyłącznie:

Eustacjusz z Antiochii. O jego życiu przed soborem nicejskim (325) niewiele wiemy. Niektórzy Ojcowie nazywali go później wyznawcą, z czego wyciągano wniosek, że był ofiarą prześladowań za Dioklecjana lub Licyniusza. Około r. 320 został biskupem w Berei syryjskiej (Aleppo). W tym też czasie ułożył mały traktat o wróżce z Endor, który skierowany był przeciw Orygenesowi. Zapewne prowadził także szeroką korespondencję. Z rozlicznych wzmianek można wnosić, iż już wówczas cieszył się dużym poważaniem wśród episkopatu Wschodu. Prawdopodobnie około r. 324 przeniesiono go na stolicę antiocheńską. Wydaje się w każdym razie, że zajmował ją w chwili zwołania soboru. Niektórzy sądzą, że on właśnie przewodniczył obradom, ale to pewne, że odgrywał na nim rolę nie byle jaką. Wyszedł też zeń jako podwójny zwycięzca: na płaszczyźnie doktrynalnej i ze zwiększonym prestiżem swej patriarszej stolicy. Naraził się natomiast arianom i semiarianom. Jednym z pierwszych, który go zaatakował, był Euzebiusz z Cezarei. Wytknął on Eustacjuszowi jego naukę o homousios i posądził o sabelianizm. Trudno dziś ustalić wszystkie szczegóły tej walki, do której wkrótce po powrocie z wygnania włączył się sam Ariusz. W środkach w każdym razie nie przebierano i do zarzutów o charakterze doktrynalnym dołączano insynuacje z zakresu moralności. Dopuszczając się rzekomo cudzołóstwa i tyranii, splamił Eustacjusz - mówiono - honor kapłański. Potem dołączono jeszcze zarzut, który w oczach cesarza mógł być najcięższym: oskarżono mianowicie Eustacjusza, iż znieważył matkę cesarza. Za tym wszystkim kryła się nienawiść arian, nie unikających niczego, byle usunąć jednego ze swych największych wrogów. W końcu przeciwnikom Eustacjusza udało się doprowadzić do synodu z udziałem kilku biskupów, którzy uchwalili złożenie patriarchy z urzędu i spowodowali jego wygnanie (ok. r. 331), które wedle wszelkiego prawdopodobieństwa spędził w Tracji. Zmarł przed r. 337. Jego imię wcześnie pojawiło się w martyrologiach. Synaksaria wschodnie wspominały go 21 lutego, 5 kwietnia, 23 sierpnia, 6 czerwca, natomiast Martyrologium Rzymskie - nazywając Eustachym - 16 lipca. W nowym Martyrologium przewidziana jest data 21 lutego. Eustacjusz pozostawił po sobie dość sporą spuściznę literacką, niestety, pozostały z niej niewielkie fragmenty.