Apolonia

Imię żeńskie wywodzące się z Grecji, gdzie Apoll-nia było pierwotnie nazwą kilku miast, nadawaną tak ku czci boga Apolla (nom. Apollon). Gramatycznie Apoll-nia jest przymiotnikiem rodzaju żeńskiego (tak np. u Pindara) o znaczeniu 'należąca do Apolla, Apollonowa'. Jako imię osobowe może się wywodzić albo od nazwy miasta (tak bywało w wypadku wyzwoleńców), albo od boga Apolla. W takim wypadku dana osoba otrzymała to imię na cześć boga albo też dla upamiętnienia czasu urodzenia się dziecka, jeżeli urodziny przypadły na dni poświęcone temu bogu.

W Polsce imię to w postaci Apolonija, Polonija poświadczone już w 1370 r. Oczywiście przyszło do nas wraz z kalendarzem chrześcijańskim, a więc z łaciny. Bywa używane i dzisiaj. Formą zdrobniałą jest Pola, Polka.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Apollonia, ang. Apollonia, fr. Apollonie, Apolline, Apolinne, Pollonie, Polline, niem. Apollonia, Ploni, ros. Apollonija, wł. Apollonia.

Święte, które w zbiorach hagiograficznych występują pod tym imieniem, nie są liczne. Dwie z czasów starożytnych, mało znane, jakby zdominowane zostały przez najsławniejszą, którą tu prezentujemy. Czwartą, męczennicę czasów nowożytnych, przedstawimy pod hasłem zbiorowym.

Apolonia, męczennica aleksandryjska. Euzebiusz w swej Historii kościelnej (VI 41, 7) przytacza list Dionizego Aleksandryjskiego, a w nim opis pogromu, jaki poganie Aleksandrii urządzili tamtejszym chrześcijanom pod koniec 248 lub z początkiem 249 r. Nakreśliwszy w tym opisie genezę pogromu oraz jego przebieg, Dionizy pisze m.in.: -Pochwycili również Apolonię, dziewicę już sędziwą, a wielce naonczas poważaną. Uderzając ją w szczęki, wybili jej wszystkie zęby, a potem wznieśli stos przed miastem i grozili, że ją żywcem spalą, jeśli razem z nimi okrzyków wydawać nie będzie. Ona się przez krótki czas wymawiała, a potem, gotowa na ofiarę, sama się w ogień rzuciła i spłonęła-. Ta historyczna relacja o dramatycznym czynie Apolonii, który nie przeszkadzał Kościołowi w oddawaniu jej czci, przeniknęła na Zachód i przedostała się do martyrologiów łacińskich, gdzie zrazu widniała pod dniem 20, potem 9 lutego. Wszystko, co ponadto odnajdujemy w utworach hagiograficznych, jest co najmniej wątpliwe, często na wskroś legendarne. A było tych utworów niemało. W każdym razie świadczą one o rozpowszechnieniu się kultu, który ponadto odzwierciedlił się wspaniale w sztuce oraz przeszedł do pobożności ludowej. Także do pobożności ludu polskiego. Apolonia uchodzi w niej za orędowniczkę w czasie bólu zębów, co zresztą harmonizuje z jej atrybutami w ikonografii, widoczną aluzją do rodzaju jej męki. Wedle pontyfikałów krakowskich z XV w., Apolonia uchodziła także za patronkę Regni Poloniae - Królestwa Polskiego.

Apolonia
 obchodzi imieniny