Świat w minionym roku

Zakończył się kolejny rok. Czas na podsumowania i refleksje. Przez ostatnich dwanaście miesięcy wydarzyło się wiele – my wybraliśmy dziesięć wydarzeń na świecie, które z różnych powodów nie schodziły z pierwszych stron gazet.

Styczeń. W katastrofalnym trzęsieniu ziemi na Haiti, najsilniejszym od dwustu lat, zginęło 250 tys. ludzi, a ponad milion zostało bez dachu nad głową. Świat wstrzymał na moment oddech, obserwując dramatyczne akcje ratunkowe i wysłuchując historii tych, którym udało się wydobyć spod gruzów. Ten jeden z najbiedniejszym krajów półkuli zachodniej wciąż boryka się z tragicznymi konsekwencjami katastrofy – nawet milion dzieci mógł stracić co najmniej jednego rodzica i pozostać bez opieki, ponad połowa mieszkańców wciąż żyje w prowizorycznych miastach namiotowych, ocalałych zdziesiątkowała epidemia cholery.

Luty. W wyborach prezydenckich na Ukrainie zwyciężył „niebieski” Wiktor Janukowycz – były premier i lider prorosyjskiej Partii Regionów. W drugiej turze pokonał swoją rywalkę Julię Tymoszenko. To symboliczny upadek mitu „pomarańczowych”i czerwona kartka dla dotychczasowego prezydenta – Wiktora Juszczenko. Kolejny raz powtórzyła się prawidłowość, że nic tak nie łączy jak opozycja i nic tak nie dzieli, jak władza. Najwięksi bohaterowie pomarańczowej rewolucji okazali się skłóceni i niezdolni do konstruktywnych rządów. Ukraińcy surowo ocenili ich w czasie wyborów.

Marzec. Początek erupcji wulkanu Eyjafjoell na Islandii. Wulkan obudził się po 187 latach uśpienia, a wydostający się z niego pył utrudniał ruch lotniczy nad Europą. Odwołano łącznie ponad 100 tysięcy połączeń. Ograniczenie ruchu samolotów kosztowało europejskie porty lotnicze blisko 300 mln euro. Obawiano się także, że Eyjafjoell może obudzić sąsiedni wulkan, Katlę – erupcja tego ostatniego miała miejsce w 1918 roku i spowodowała wówczas ogromne zniszczenia.

Z powodu wstrzymania ruchu lotniczego na pogrzeb polskiej pary prezydenckiej do Krakowa nie przyjechało wielu zagranicznych gości. Wśród największych nieobecnych byli między innymi prezydent Barack Obama.

Kwiecień.Pod Smoleńskiem rozbił się samolot prezydencki TU-154M. Nikt nie przeżył katastrofy. Zginął prezydent Lech Kaczyński, jego małżonka Maria oraz 94 inne osoby. Polska delegacja udawała się na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Katastrofa wstrząsnęła Polską i całym światem.

Kwiecień. W wyniku silnej eksplozji w Zatoce Meksykańskiej zatonęła zarządzana przez koncern BP platforma Deepwater Horizon. Zginęło 11 ludzi i doszło do katastrofalnego w wycieku ropy. To jedna z najpoważniejszych katastrof ekologicznych ostatnich lat – do wody dostały się setki milionów litrów ropy, zatruwając morską florę i faunę oraz zanieczyszczając wybrzeża stanów Luizjana, Alabama i Floryda. Konieczność wstrzymania połowów uderzyła w gospodarkę kilku stanów. Wody Zatoki Meksykańskiej to najważniejszy obszar połowów USA: stamtąd pochodziła połowa odławianych w kraju krewetek i ostryg, ponad jedna trzecia - błękitnego kraba oraz jedna czwarta odławianych ryb. W lipcu, przy użycia kopuły uszczelniającej, udało się tymczasowo zatamować wyciek.

Sierpień. 33 chilijskich górników zostało zasypanych ok. 700 metrów pod ziemią w kopalni miedzi i złota na pustyni Atacama. Początkowo nie było z górnikami żadnego kontaktu, jednak po 17 dniach udało się z nimi porozumieć. Spędzili pod ziemią prawie 70 dni. Trwająca ponad pół doby akcja ratunkowa była jednym z najuważniej obserwowanych wydarzeń na świecie. Specjalne wydania wiadomości emitowały wszystkie większe stacje telewizyjne świata, a na pustyni Atacama roiło się od dziennikarzy.

Październik. Komitet Noblowski przyznał Pokojową Nagrodę Nobla chińskiemu dysydentowi, 54-letniemu Liu Xiaobo, odsiadującemu wyrok 11 lat więzienia za "działalność wywrotową". Nie tylko laureatowi, ale też jego najbliższej rodzinie zabroniono wyjazdu 10 grudnia do Oslo na uroczystość wręczenia nagrody. Dyplom Pokojowej Nagrody Nobla symbolicznie położono więc na pustym krześle. Przyznanie nagrody Liu Xiaobo wywołało ostrą reakcję Chin, które decyzję komitetu nazwały „farsą”, a Liu Xiabao „przestępcą”.

Listopad. Ministrowie finansów państw UE zatwierdzili udzielenie pomocy Irlandii w wys. 85 mld euro na zwalczanie kryzysu budżetowego. Zasadniczy cel pomocy to ustabilizowanie sektora bankowego, który załamał się w wyniku krachu na rynku nieruchomości. Rząd Irlandii przez dłuższy czas twierdził, że nie potrzebuje pomocy finansowej z zewnątrz. Ostatecznie jednak zwrócił się o wsparcie. Pakiet pomocy przygotowany dla Irlandii jest przez sporą część opinii publicznej odbierany jako upokorzenie. Irlandzki model wzrostu jeszcze niedawno uchodził za niedościgniony, a samych Irlandczyków uważano za wzorowych Europejczyków.

Kryzys dotknął nie tylko Irlandię. Przez cały 2010 rok dochodziło do wstrząsów społecznych w Grecji. W marcu parlament Grecji uchwalił program oszczędnościowy, któremu sprzeciwiła się większość obywateli. Dwa miesiące później ministrowie finansów strefy euro zgodzili się na przyznanie pomocy finansowej Grecji w wysokości 110 mld euro do 2012 roku. W zamian Grecja zobowiązała się do ambitnego, trudnego programu reform i cięć budżetowych, który zakłada ograniczenie deficytu poniżej 3 proc. PKB do 2014 r.

Listopad. Portal Wikileaks rozpoczął publikowanie 250 tys. amerykańskich depesz dyplomatycznych. Na stronach internetowych pięciu czołowych dzienników amerykańskich i europejskich ukazały się pierwsze omówienia poufnych dokumentów. Fascynujących, bo dających wgląd w świat dyplomatów, na co dzień kryjących się za eleganckimi garniturami i przyciemnianymi szybami limuzyn. Świat spiera się, co do słuszności działań Juliana Assange’a i stworzonego przez niego portalu Wikileaks.

Grudzień. Wybory prezydenckie oficjalnie wygrał po raz czwarty Alaksandr Łukaszenka, zdobywając niemal 80 proc. głosów. W wieczór wyborczy w centrum Mińska milicja rozbiła wielotysięczną demonstrację i zatrzymała kilku kandydatów opozycji. Łącznie po wyborach zatrzymano ponad 600 osób. OBWE oceniła, że wybory były "bardzo daleko do wolnych".